Η σύνταξη - Θέμα κοινωνικής αλληλεγγύης

Έλενα Παπαδοπούλου

Μέλος Εκτελεστικού Γραφείου ΔΗΚΟ

Υποψήφια Βουλευτής Λευκωσίας 

Η σύνταξη - Θέμα κοινωνικής αλληλεγγύης

Το σημερινό θεσμικό συνταξιοδοτικό πλαίσιο καθορίζεται από ένα σύνολο ελλείψεων και αδυναμιών που προέρχονται από την περιορισμένη χρηματοδότηση, την ανυπαρξία σύγχρονου σχεδιασμού και την λανθασμένη αναγνώριση του πραγματικού κόστους των συντάξεων. Προστίθεται και η νομικά επιτρεπτή απόσυρση χρημάτων από Ταμεία Πρόνοιας όχι για την κάλυψη αναγκών συνταξιοδότησης, με αποτέλεσμα τη μείωση των συνταξιοδοτικών πόρων και την εξασφάλιση χαμηλού βιοτικού επιπέδου. Μελέτες καταδεικνύουν ότι οι απολαβές του 57% των εργαζομένων στην Κύπρο αναμένεται να είναι ελάχιστες λόγω των ελάχιστων συνταξιοδοτικών εισφορών στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων που προβλέπει το συνταξιοδοτικό σύστημα. Επομένως το ποσό των συντάξεων δεν θα αντιστοιχεί στις οικονομικές ανάγκες των συνταξιούχων και δεν θα ανταποκρίνεται στο βιοτικό επίπεδο που οφείλει να διασφαλίζει η πολιτεία. Οι διαφορές των συντάξεων με τις οικονομικές ανάγκες των συνταξιούχων ισχύουν και σήμερα και αντικατοπτρίζουν την ανωριμότητα του συστήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων που τέθηκε σε ισχύ το 1980. Η Κύπρος σήμερα έχει το υψηλότερο ποσοστό συνταξιούχων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και καθίσταται επιτακτική η ανάγκη λήψης μέτρων εκσυγχρονισμού του συνταξιοδοτικού συστήματος και καθιέρωση κοινωνικών παροχών.

Καθίσταται απαραίτητη επομένως η εφαρμογή συγκεκριμένων στρατηγικών στο συνταξιοδοτικό σύστημα και το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο και η ενίσχυση του ρόλου επαγγελματικών και ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ταμείων με σκοπό την προώθηση της προσβασιμότητας σε αυτά. Απαιτείται ο καθορισμός μιας συνταξιοδοτικής πολιτικής με βάση τα δημογραφικά, οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής. Οι δημογραφικές εξελίξεις για παράδειγμα, όπως η γήρανση του πληθυσμού, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες καθορισμού των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας ιδιαίτερα σε σχέση με τις συντάξεις. Οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά την χρονική περίοδο 2000 - 2050 στις χώρες που ήταν κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2001 θα είναι περισσότερες. Ο πληθυσμός όμως γηράσκει και οι συντάξεις θα μειώνονται. Κρίνεται απαραίτητος ο καθορισμός στρατηγικών με σκοπό την αντιμετώπιση των οικονομικών και δημοσιονομικών προκλήσεων που προέρχονται από τη γήρανση του πληθυσμού σε σχέση με προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης και η εφαρμογή ενός αξιόπιστου οικονομικού και πολιτικού πλαισίου με προοπτικές επιτυχίας. Είναι σημαντική η διαφύλαξη της επάρκειας των συντάξεων, η διατήρηση της οικονομικής τους βιωσιμότητας και η ικανότητα αντιμετώπισης των μεταβαλλόμενων κοινωνικών αναγκών. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση της στήριξης των οικονομικών και κοινωνικών στόχων από τα συνταξιοδοτικά συστήματα, της κοινωνικής συνοχής και των αγορών εργασίας. Τα σχέδια σύνταξης επομένως πρέπει να είναι συμβατά με τις ατομικές επιλογές και ανάγκες σε σχέση με την προσφορά εργασίας και την αποταμίευση και πρέπει να συμβάλουν στους στόχους της οικονομίας.   

Χειρισμοί για αυξήσεις των συντάξεων συμβάλλουν στη μείωση της κοινωνικής ανισότητας και του ποσοστού φτώχειας και στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Τα μέτρα που λαμβάνονται και περιλαμβάνουν αύξηση των συντάξεων ή παροχή επιδομάτων πρέπει όμως πάντα να εντάσσονται στο πλαίσιο που οριοθετεί η οικονομική κρίση και οι προσπάθειες μείωσης του οικονομικού ελλείμματος με περιορισμό των δαπανών. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το καθεστώς των επιδομάτων συντελεί στη σύντομη εξαέρωση πλεονασμάτων της προηγούμενης κυβέρνησης και μπορεί να δράσει αποτρεπτικά στην διαχείριση του χρέους. Τα ελλείμματα επομένως θα απειλήσουν τους ίδιους τους εργαζόμενους και την κοινωνική συνοχή. Απαιτείται επίλυση του ζητήματος και ορθολογική αντιμετώπιση του συστήματος. 

Εκτιμώντας τους παράγοντες κοινωνικής συνοχής και αναβάθμισης της ποιότητας ζωής και σεβόμενοι το έργο και την προσφορά των συνταξιούχων στην πατρίδα, στους κοινωνικούς αγώνες, στην παιδεία και τον πολιτισμό, στη στήριξη του θεσμού της οικογένειας, στη διαπαιδαγώγηση των νέων μας, στην καλλιέργεια των ελληνικών ιδανικών και των χριστιανικών ιδεωδών και στην ανάπτυξη της οικονομίας του τόπου, καθίσταται σαφής η ανάγκη υποβολής μιας σειράς προτάσεων για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων που θα αντιμετωπίζουν το θέμα της συνταξιοδότησης με την δέουσα προσοχή και ευαισθησία. Είναι απαραίτητη η στήριξη των πρωτοβουλιών για την εφαρμογή πολιτικών προς τη σωστή κατεύθυνση και η διεκδίκηση του δικαιώματος τους για μια πιο αξιοπρεπή διαβίωση όχι κάτω από το όριο της φτώχειας.

Θέμα μείζονος σημασίας θεωρείται η αύξηση των χαμηλών συντάξεων και των παροχών που έχουν σχέση με την κοινωνική φροντίδα, η ανάπτυξη της ιδιωτικής αποταμίευσης για σκοπούς συντάξεων με ενθάρρυνση ιδιωτικών ταμείων συντάξεων, η συνένωση των ταμείων πρόνοιας με σκοπό τη μείωση του κόστους λειτουργίας τους, ο εξορθολογισμός του τρόπου υπολογισμού των συντάξιμων ετών και η υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής επενδυτικής πολιτικής για το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Εκτός από τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις πρέπει στο πλαίσιο εφαρμογής των απαιτήσεων μιας συνεκτικής κοινωνικής πολιτικής να τεθούν ως στόχοι η εξασφάλιση ευνοϊκότερων όρων δανειοδότησης από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ειδικής τιμολόγησης για βασικά αγαθά (νερό, ρεύμα, τηλέφωνο), χαμηλότερων τιμών για πετρέλαιο θέρμανσης ανεξάρτητα γεωγραφικής περιοχής, ειδικών τιμών για αεροπορικά εισιτήρια, δωρεάν δημόσιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, προτεραιότητας στην εξυπηρέτηση των συνταξιούχων από κυβερνητικές υπηρεσίες, αναβάθμισης των υπηρεσιών της κατ’ οίκον φροντίδας και των κοινοτικών υπηρεσιών (ιδρύματα, χώροι αναψυχής), υποδομών για ομαλή διακίνηση και συνθηκών ασφάλειας και περιβάλλοντος αξιοπρέπειας. Επειδή η σύνταξη αποτελεί δικαίωμα και προϋπόθεση αξιοπρέπειας.